زنت
زنت دستگاهی سرمایشی و گرمایشی مبتنی بر تبرید تبخیری است که حین ایجاد سرما و گرما، رطوبت را نیز تنظیم میکند. این دستگاه، که تولید ایران است، مناسب آب و هوای گرم و خشک ایران است و در دو نوع عمودی و افقی تولید میشود. واژه زنت از سه کلمه زمستانی/نیمه/تابستانی تشکیل شده است، چون هم برای تابستان و هم برای زمستان کاربرد دارد. دستگاه زنت در کاربریهای صنعتی و خانگی مورد استفاده قرار میگیرد.
اجزاء زنت
دستگاه زنت از اجزا گوناگونی نظیر دریچه هوا، کویل آب گرم، پمپ آب، پدهای سلولزی، سیستم رطوبت زن، دمپر، فن، فیلتر، و تجهیزات کنترلی تشکیل شده است. در ادامه، این قطعات را معرفی و به اختصار شرح میدهیم.
دریچه هوای تازه
دستگاه زنت دریچههایی دارد به نام دریچه هوای تازه که دارای دریچه هوای رفت و دریچه هوای برگشت است. دریچه هوای تازه مخصوص ورود هوای تازه از محیط به درون دستگاه است. دریچه هوای رفت مخصوص خروج هوای تهویه شده داخل دستگاه به داخل ساختمان است و دریچه هوای برگشتی مخصوص ورود هوای ساختمان به دستگاه است. وجود دریچه هوای برگشت به این دلیل است که دمای آن با دمای ساختمان برابر است و با ورود آن به دستگاه و اختلاط با هوای تازه، باعث نزدیک شدن دمای هوای تازه به دمای نهایی میشود. میزان هوای بازگشتی به دستگاه در موارد مختلف متفاوت بوده و تعیین حجم آن، با توجه به میزان دی اکسید کربن موجود در هوای برگشتی، صورت میگیرد.
کویل آب گرم
در زمانی که از دستگاه زنت در حالت گرمایشی استفاده میشود، کویل آب گرم و یا هیتر الکترونیکی آن برای گرم کردن هوای ورودی مورد استفاده قرار میگیرد. کویلهای آب گرم به دستگاههای بویلر یا پکیج متصل هستند، اما هیتر الکتریکی، گرمایش خود را از انرژی الکتریکی میگیرد.
پمپ آب
در زنت برای انتقال آب از تشتک به پد از پمپ استفاده میشود. پمپ درون محفظه دستگاه قرار میگیرد و برای جلوگیری از ورود ناخالصیها به درون پمپ، در اطراف آن محافظی توری نصب میشود. باید توجه داشت که پمپ مورد استفاده تا جایی که امکان دارد از نوع مستغرق در آب باشد که نه تنها قطرات آب آسیبی به آن وارد نکنند بلکه حتی از آب به عنوان خنک کننده استفاده کند.
پدهای سلولزی
پدها، کاغذهای مواجی هستند که برای ایجاد سطح تماس بهتر بین هوا و آب به کار میروند تا فرایند تبرید تبخیری را بهبود داده و بر افت فشار تاثیر گذارند. انتخاب پدهای سلولزی با شیارهای منظم، کمترین مقاومت را در برابر جریان هوا ایجاد میکند. حالت پد در طول کارکرد ثابت میماند و راندمانش کاهش نمییابد. ضمن اینکه دچار خردشدگی و ریزش به داخل مخزن آب و آسیب به پمپ نیز نمیشود.
سیستم رطوبت زن
در مسیر جریان هوا در دستگاه زنت، رطوبت زنی قرار دارد که با پاشش آب، هوا را مرطوب نگه میدارد و رطوبت هوا را تنظیم میکند. هر چقدر قطرات آب ریزتر باشند کیفیت رطوبت زنی بهتر میشود .
دمپر
در دستگاه زنت هوا دائما در حال رفت و آمد است. دمپر میزان جریان هوایی که میان دریچههای گوناگون وجود دارد را تنظیم میکند.
فن و الکترو موتور
کارکرد دستگاه و کنترل میزان هوای رفت را بر عهده دارد. در صورتی کار خود را به خوبی انجام میدهد که بالانس استاتیکی و دینامیکی داشته باشد.
فیلتر تجهیز زنت
در تابستان، تماس هوا با پوشالهای مرطوب باعث گرفته شدن ذرات هوا میشود. اما در زمستان فیلترها وظیفه حذف ذرات هوا را بر عهده دارند. البته با وجود فیلتر، حتی در تابستان هم میتوان بدون استفاده از رطوبت، هوا را تصفیه کرد. فیلترها در انواع گوناگونی موجود هستند و استفاده از آنها اختیاری است.
کنترلر، اینورتر و ترموستات
کنترلرها باعث تسلط بر دستگاه زنت برای رسیدن هوا به حالت مطلوب میگردند. اینورتر برای افزایش عمر الکتروموتور مورد استفاده قرار می گیرد و دستگاه را در بهترین حالت عملکردی قرار میدهد. ترموستات هم خود نوعی سیستم کنترلی است که برای تنظیم دما در حالت مطلوب کاربرد دارد.
عملکرد
عملکرد زنت برای ايجاد سرما مشابه عملکرد کولر آبي است و از سيستم پوشال و آبفشان استفاده میکند. براي توليد گرما نیز از کويلهاي آبگرم يا الکتريکي استفاده ميشود. فن در اين دستگاه نقش انتقال دهنده هواي گرم يا سرد را به محيطهاي داخلی مورد نظر دارد.
نصب و راهاندازی زنت
محل نصب دستگاه، بسته به تعداد واحدهای تحت پوشش متفاوت است. دستگاه زنت مرکزی غالبا بر روی پشت بام و یا موتورخانه نصب میشود. برای هر واحد میتوان در بالکن و یا داخل سقف کاذب، مکانی را در نظر گرفت. محفظه زنت باید در اتاقکی باشد تا در زمستان و تابستان از هدر رفت انرژی جلوگیری شود. سطح زیرین محل نصب دستگاه زنت نیز باید عایق رطوبتی باشد.
با توجه به اینکه دستگاه زنت صدای خفیفی ایجاد میکند، در صورتی که در کنار محل استراحت نصب شده باشد باید از عایق صوتی استفاده شود. باید توجه داشت که دستگاه زنت، مانند کولرهای خانگی، هر سال نیاز به سرویس دارد و باید قبل از استفاده، پوشالها و پدهای سلولزی بازدید و در صورت لزوم تعویض گردند.
مزایا و معایب دستگاه زنت
دستگاه زنت مزایا و معایبی نسبت به دیگر دستگاهها دارد که در ادامه به آنها اشاره شده است:
مزایا
- نسبت به سایر سیستمهای تهویه مطبوع، ارزانتر است.
- نصب و راه اندازی ساده و کمهزینهای دارد.
- مصرف برق کمی دارد.
- هم برای زمستان و هم برای تابستان کاربرد دارد.
- باعث حذف سیستم رادیاتور و لوله کشی در ساختمان میشود.
- در زمستان میتوان به عنوان رطوبت زن نیز از آن استفاده کرد.
- مدت زمان لازم برای گرم شدن فضا را، در مقایسه با رادیاتور، کاهش مییابد.
- بدون استفاده از فیلتر میتواند ذرات معلق را حذف کند.
- هزینه نگهداری کمتری دارد.
- به دلیل استفاده از پد سلولزی از ایجاد آلرژی و حساسیت جلوگیری میکند.
- فضای کمتری را اشغال میکند.
معایب
- استفاده از آن در مناطق مرطوب کارآمد نیست.
- محدودیت در حداقل دمای سرمایشی دارد.