با شروع فصل تابستان و گرمای هوا، بازار دستگاههای تهویه هوای مطبوع نیز داغ میشود تا تحمل گرمای هوا راحتتر شود. کولرهای آبی برای تأمین سرمایش مکانیسم تبخیر سادهای دارند و نیازمند مصرف آب هستند و با توجه به معضل کم آبی در سالهای اخیر شاید دیگر استفاده از این کولرها مقرونبهصرفه نباشد. بر اساس پیشبینیهای انجام شده ایران حدود 10 تا 20 سال آینده با خشکسالی و بحران آب مواجه خواهد شد. کولرهای گازی سیستم سرمایشی متداول و محبوبی هستند که مکانیسمشان شبیه سیستم یخچال است که گاز به مایع تبدیل میشود و سپس مایع با افزایش فشار وارد سیستم میگردد. گاز مایع شده با جذب حرارت و انرژی محیطی دوباره به گاز تبدیل میشود و درجه حرارت محیط را پایین میآورد.
ساکنین نواحی گرم و خشک از کولرهای آبی در فصول گرم سال استفاده میکنند. این کولرها با استفاده از تبخیر قطرات آبی که با ذرات هوا ترکیب شده سرما تولید میکنند. معمولاً کولرهای آبی برای مناطق شرجی شمال و جنوب کشور گزینه مناسبی نیست. مصرف برق کمتر و گاهی قیمت اولیه پایینتر کولرهای آبی به نسبت کولرهای گازی جزو مزیت محسوب میشود اما معایبی هم دارند که باعث شده کولرهای گازی گوی رقابت را از آنها بربایند.
معضل و مشکل اصلی کولرهای آبی این است که مستقیماً در معرض گرد و غبار و آلایندههای هوا قرار دارد. درنتیجه آلودگی و ویروس بهراحتی وارد محیط داخلی منزل شده و ممکن است مشکلات حساسیتی به وجود بیاورند. رطوبت زیاد پوشالهای کولر آبی و عدم تابش مستقیم نور آفتاب فضای مناسبی برای رشد قارچها به وجود میآورد. کولرهای آبی برای تأمین سرمایش محیط داخل از هوای بیرونی استفاده میکنند؛ هوایی که در بیشتر شهرهای بزرگ آلوده به انواع ویروس، آلایندهها و ذرات آلرژیزا است مشکلی که کولرهای گازی با آن ناآشنا هستند. ضمن اینکه بیشتر کولرهای گازی کنونی در بازار مجهز به فیلتر هوا هستند. مهمترین تفاوت کولر گازی و آبی این است که سیستم کنترل کولرهای آبی ترموستات ندارد درنتیجه مدیریت زمان روشن بودن دستگاه بسته به دمای محیط در کولر آبی وجود ندارد. ضمن اینکه مصرف مداوم کولر آبی در تمام ساعات شب احتمال ابتلا به سرماخوردگی و بیماری را در مصرفکنندهها افزایش میدهد.
کولرهای گازی مناسب نواحی آب و هوای مرطوب هستند. چراکه برخلاف کولرهای آبی نقشی در بالا رفتن رطوبت هوای محیط داخل ندارند. این دستگاه برای تأمین سرمایش، هوای داخل محیط را به سمت خود میکشد. بنابراین ازآنجاییکه کاری با هوای بیرونی ندارد احتمال ورود آلودگیهای محیطی و ذرات گرد و غبار و آلایندهها در سیستم کولر گازی بسیار ناچیز است. البته کولرهای گازی یک مشکل بزرگ دارند: مصرف زیاد انرژی. هرچند خوشبختانه روشهای خوبی برای کم کردن این مشکل وجود دارند ازجمله رعایت استانداردهای نصب و نگهداری، و ظرفیت سرمایش و برودت کولر مطابق با فضای مدنظر. هرچند هزینه اولیهای که در ازای خرید کولرهای گازی اسپلیت میپردازید بیشتر است اما با توجه به مصرف برق و هزینه بالای آن در کولرهای گازی پنجرهای، اسپلیتها گزینه بهتر و مقرونبهصرفه تری هستند. این یعنی درصورتیکه استانداردهای لازم برای نصب کولرهای گازی رعایت شوند این کولرها به نسبت کولرهای آبی مصرف انرژی پایینتر، آلودگی کمتری دارند و کولر سالمتر و مقرونبهصرفه تری هستند. ضمن اینکه فرایند خنک سازی کوتاهتری دارند و نیازی به لوله کشی و کانال کشی نیست. کولرهای گازی برخلاف کولرهای آبی حین کار سروصدا و لرزش ندارند.
کولرهای گازی علیرغم محبوبیت بالا نسبت به رقیب دیرینه معایبی هم دارند که مصرف کنندگان باید حین خرید این نوع سیستمهای سرمایشی لحاظ کنند:
برای انتخاب بین خرید کولر گازی و خرید کولر آبی و اینکه کدام کولر سالمتر است باید موارد و عوامل زیادی را در نظر داشت و با سبک و سنگین کردن شرایط تصمیم گرفت. بحران انرژی و خشکسالی و کم آبی مسائلی هستند که تبعات زیادی برای مردم به بار خواهند آورد ازاینرو مصرفکنندهها باید همواره مصرف درست و بهینه انرژی را مدنظر داشته باشند. مقرونبهصرفه بودن کولرهای آبی در کنار نصب و نگهداری آسان و کمهزینه، سازگاریشان با محیط زیست، امکان استفاده در نواحی گرم و خشک، و مصرف انرژی برق کمتر و در دسترس بودن قطعات و تجهیزات یدک ازجمله دلایلی هستند که مصرفکنندهها را مجاب به خرید کولرهای آبی میکنند. مکانیسم سرمایی کولرهای گازی باعث تولید گازهای مضر و خطرناکی برای لایه ازن میشود. تولید ذرات معلق و گازهای سمی تأثیر ناخوشایند و مخربی بر فضا و محیط زیست باقی میگذارند و در کنار آلودگی شهرهای بزرگ معضل خطرناکی است.
ازجمله تأثیرگذارترین و مهمترین عوامل انتخاب بین کولر گازی و آبی و کولر سالمتر میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
هرچند استفاده از کولرهای آبی و گازی در فصل گرما با تأمین سرمایش احساس سرحال شدن برای فرد به همراه میآورد، اما استفاده از این دستگاهها گاهی عوارض ناخوشایندی برای مصرفکنندهها خواهد داشت. محققان زیادی با بررسی اینکه آیا کولرها بیماریزا هستند یا خیر دریافتند که این کولرها مناسب مبتلایان به آسم و آلرژی نیستند. بهطورکلی با توجه به معایب گفتهشده نمیتوان گفت که کدام کولر سالمتر است. ازجمله عوارض استفاده از کولرهای آبی و گازی برای سلامتی عبارتاند از: