کولر گازی دستگاه تهویه هوای مطبوع است برای تأمین سرمایش در فصل گرم، که هوای گرم محیط را جذب و از طریق فرایند سیکل تبرید، آن را به هوای خنک تبدیل میکنند. اجزای تشکیل دهنده کولرهای گازی عبارتاند از اواپراتور، کمپرسور، کندانسور و شیر انبساط.
اوپراتور هوای گرم را جذب میکند و به کمپرسور میفرستد تا در آنجا به گاز متراکم تبدیل شود. مرحله بعدی کندانسور وارد عمل میشود و گاز را خنک میکند و به بیرون میفرستد. بدین ترتیب فرایند خنک سازی انجام میگیرد. نکته مهم در رابطه با کولرهای گازی این است که خنک سازی محیط داخلی معمولاً با دمای یکنواختی انجام میگیرد.
کولرهای گازی بسته به تجهیزات و البته درجه حرارت تولیدی در انواع کولر گازی یک تکه پنجرهای، ایستاده، قابل حمل، و دو تکه یا اسپلیت قرار میگیرند. یکی از متداولترین انواع کولرهای گازی، کولرهای پنجرهای هستند که روی پنجره نصب میشوند و معمولاً نسبت به دیگر مدلهای کولر گازی مصرف برق بالاتری دارند. کولرهای گازی اسپلیت هم به دو دسته اسپلیت سرد و اسپلیت سرد و گرم تقسیم میشوند. کولرهای گازی اسپلیت سرد برای فصل گرما و محیطهای کوچک کاربرد داشته و قابلیت تولید دمای محدود بین 16 تا 26 درجه دارند. کولرهای اسپلیت سرد و گرم برای فصل سرما و گرما مناسبند و دمای هوای بین 16 تا 35 درجه تولید میکنند.
کولرهای گازی از ویژگیها و مزایای فراوانی برخوردارند. مهمترین و محبوبترین مزیت کولرهای گازی استفاده از فناوری اینورتر است. به کمک فناوری اینورتر کولر گازی دما را در شرایط مطلوب و ایده آل حفظ میکند بدون آنکه کمپرسور مدام روشن و خاموش شود. همین شیوه کار فناوری اینورتر باعث کاهش مصرف 60 درصدی انرژی میشود. کولرهای گازی مجهز به دریچههای کولر اتومات هستند که هوا را در جهت مختلف به جریان میاندازند. مزیت دیگر کولرهای گازی وجود کنترل از راه دور است که استفاده از آن را برای مصرف کننده راحتتر ساخته است. کولرهای گازی مجهز به سیستم توربو هستند بدینصورت که کمپرسور حین تولید سرما یا گرما 30 دقیقه بهصورت مداوم بدون در نظر گرفتن دمای محیط کار میکند. پس از 30 دقیقه حالت توربو متوقف میشود و دستگاه به حالت عادی بازمیگردد. معمولاً از فناوری توربو برای سرعت بخشیدن به خنکسازی محیط استفاده میکنند که بیشترین پرتاب باد را دارد. سیستم خواب راحت دما و رطوبت را بهصورت اتومات کنترل میکند تا در طول شب دمای مطلوبی برای کاربر تأمین کند. ضمن اینکه موجب صرفهجویی در مصرف انرژی نیز میشود. کولرهای گازی بهصورت پیشفرض سیستم صرفهجویی مصرف انرژیدارند و پس از رسیدن به دمای مطلوب محیط، سیستم اینورتر هوشمند کولر گازی وارد حالت بهینه اقتصادی میشود و تعداد دفعات خاموش روشن شدن کولر کم میشود. کولرهای گازی مجهز به فیلتر تصفیه هوا هستند که مانع از ورود آلایندهها و ذرات گردوغبار به محیط میشوند و با استفاده از سیستم یون میکرو پلاسما ویروس و باکتریهای هوا را از بین میبرند.
سرویس و نگهداری از کولر گازی پیش از شروع فصل گرما و سرما میتواند مصرف برق را به میزان زیادی کاهش دهد. نکات مهمی که باید در نگهداری از کولر گازی رعایت شوند عبارتاند از:
فیلتر، کویل، و پرههای کولر گازی باید بهصورت دورهای و منظم تعمیر و نگهداری شوند. عدم توجه به نگهداری و سرویس نکردن منظم کولرهای گازی باعث افت شدید عملکرد دستگاه میشود که نتیجه مستقیم آن افزایش مصرف انرژی است. مهمترین قسمت تعمیر و نگهداری از کولر گازی همین فیلترهای هوا هستند که رابطه مستقیمی با کارکرد درست دستگاه دارند. جریان هوا به خاطر آلودگی و کثیف بودن فیلترها قادر به گردش نیست درنتیجه بهرهوری سیستم پایین میآید. مصرف انرژی در کولرهای گازی که فیلترها بهصورت منظم تمیز میشوند 5 تا 15 درصد کمتر میشود. زمانی که کولر کار میکند کویل اواپراتور و کویل کندانسور آلودگی را به خود جذب میکنند. البته وجود فیلتر تمیز از کثیف شدن کویل اواپراتور جلوگیری میکند اما درهرحال کویلها هم بهمرورزمان به خاطر استفاده کثیف میشوند. کثیفی کویلها مانع از به جریان افتادن هوا شده و توانایی جذب گرما پایین میآید. توصیه میشود کویل اواپراتور بهصورت سالانه بررسی و سرویس شود.
مسدود شدن کانال عبور آب باعث میشود که رطوبت کولر پایین بیاید درنتیجه رطوبت اضافی به وجود میآید که ممکن است روی رنگ دیوار و اثاثیه منزل تأثیر داشته باشد. توصیه میشود که معمولاً پیش از شروع فصل گرما هرساله کندانسور پیش از استفاده از آلودگی و گردوغبار پاک شود. بدین ترتیب شاید تا 20 درصد بازده کولر افزایش داشته باشد. گاز کولر هم حتماً باید سالی یکبار چک شود تا خالی نشده باشد. کم شدن گاز کولر ممکن است باعث خراب شدن کمپرسور شود. حین نصب کولر گازی باید قسمت جلو و پشت کندانسور حداقل یک متر فضای خالی داشته باشد تا حرارت بهخوبی بین کندانسور و محیط جابجا شود و آسیبی هم به کمپرسور نرسد. متخصصان توصیه میکنند در فصل زمستان قسمت بیرونی کولر گازی مرکزی باید پوشیده شود تا سرمای هوا، و گردوغبار تأثیر ناخوشایندی روی پنل بیرونی نگذارد.