مصرف آب آشامیدنی سالم نیاز طبیعی بشر است. حفظ کیفیت آب آشامیدنی از زمانهای دور تا به امروز نقش بسزایی در تامین سلامت زندگی بشر داشته است. عوامل عفونی، مواد شیمیایی سمی و مواد رادیولوژیک میتوانند باعث آلودگی آب آشامیدنی شوند. طی سالهای اخیر، کشورهای پیشرفته به دنبال راهکاری برای حفظ کیفیت آب آشامیدنی بودهاند و به همین خاطر سراغ دستگاههای تصفیه آب رفتهاند. آب جزو نیاز اساسی بدن است که ضامن سلامت بشر محسوب میشود.
سیستم تصفیه آب، سیستمی است که ذرات و آلودگیها را از آب جدا میکند. بهعبارتدیگر، به فرایندهایی که ذرات معلق، باکتری، گردوغبار و ناخالصیهای آب را از بین میبرند تصفیه آب میگویند. تصفیه آب شامل سیستمهای تصفیه آب خانگی، دستگاههای تصفیه آب صنعتی، و تصفیهخانههای آب شهری میشود. تصفیه آب بیشتر در مناطقی کاربرد دارد که کیفیت آب آشامیدنی آن ناحیه مطلوب نباشد. به خاطر بسپارید که لزوماً غیرقابلشرب بودن آب دلیلی بر استفاده از سیستم تصفیه آب نیست؛ آبی که طعم کلر میدهد، آلودگی ناشی از رسوبات و فلزات، و نگهداری آب در مخزن توزیع ازجمله مواردی هستند که دلیل استفاده از دستگاه تصفیه را توجیه میکنند.
معمولاً بیشتر دستگاههای تصفیه آب خانگی، آب را بین 5 تا 6 مرحله تصفیه میکنند و در هر مرحله بخشی از ناخالصی و آلودگی آب از بین میرود تا جایی که نهایتاً پس از مرحله ششم، آب سالم توسط دستگاه تحویل داده میشود. در این آب سالم، بیشتر از 90 درصد آلودگیها از بین رفتهاند.
مراحل تصفیه آب در دستگاه تصفیه آب عبارتاند از:
دستگاههای تصفیه آب از فیلتر کربن اکتیو، لامپ فرابنفش، اسمز معکوس، واحد تقطیر، و فرایند جداسازی تشکیل شدهاند. معمولاً دستگاههای تصفیه، فیلترهای متنوع و باکیفیت متفاوتی دارند که هرکدام برای از بین بردن آلودگیهای مختلف، از باکتریهای مضر گرفته تا مواد معدنی و رسوبات آب، به کار میروند. این فیلترها در دستگاه تصفیه آب از دو تکنیک فیلتراسیون فیزیکی و شیمیایی برای از بین بردن آلودگیهای موجود در آب آشامیدنی استفاده میکنند. فیلتراسیون فیزیکی یعنی وارد آوردن فشار به آب با هدف از بین بردن ناخالصیهای زیاد. اما در فیلتراسیون شیمیایی، آب از یک ماده فعال شیمیایی عبور میکند تا آلودگیهایش برطرف شود.
فیلترهای مختلفی در دستگاه تصفیه آب استفاده میشوند ازجمله:
دستگاههای تصفیه آب در سالهای اخیر با توجه به تأکید سازمان بهداشت جهانی بر اهمیت آب آشامیدنی سالم و کم شدن منابع آب دنیا مورد توجه ویژهای قرار گرفته اند. آب آشامیدنی سالم که از دستگاه تصفیه آب تهیه میشود مزایای مختلفی دارد، ازجمله:
دستگاههای تصفیه آب علاوه بر ارتقای کیفیت آب و از بین بردن آلایندهها و محاسنی که در بالا اشاره شدند، معایبی هم دارند:
برخی از کارشناسان، آب تصفیه شده را مضر میدانند و معتقدند که به خاطر اسیدی شدن آب تصفیه شده و از دست رفتن خاصیت قلیایی، و از بین رفتن املاح و مواد معدنی مفید آب تصفیه شده، استفاده از دستگاه تصفیه آب گزینه مناسبی نیست. متأسفانه برخی دستگاههای تصفیه آب بدون توجه به این موارد و با حداقل کیفیت تولید میشوند. آب طی فرایند تصفیه خاصیت قلیاییاش را از دست میدهد و خاصیت اسیدی پیدا میکند. اما شرکتهای بزرگ تولیدکننده برای حفظ خاصیت آب و املاح معدنی و مواد مغذی آب، از فیلترهایی برای غنی کردن آب در دستگاه تصفیه آب استفاده میکنند تا آبی باکیفیت مطلوب همراه با مواد معدنی و خاصیت قلیایی در اختیار مصرفکننده قرار گیرد. بنابراین میتوان گفت استفاده از دستگاه تصفیه آب تقریباً در خانهها لازم است اما مشروط بر اینکه دستگاه تصفیه آب مرغوب و باکیفیتی خریداری شود.
دستگاه تصفیه آب نیز همانند هر وسیله دیگری نیازمند نگهداری است تا بتوان از حداکثر کارایی آن بهرهمند شد. کارشناسان توصیه میکنند بهتر است در فاصلههای زمانی مشخص، فیلترهای دستگاه تعویض شوند. بازه زمانی تعویض فیلتر بسته به سختی آب ورودی تغییر میکند. با توجه به کم شدن سفرههای آب زیرزمینی و مشکل کم آبی، استفاده از دستگاههای تصفیه آب گزینه مقرونبهصرفهای است تا آبی باکیفیت مطلوب و عاری از آلودگی را در اختیار انسان قرار دهد.