بحران انرژی و کاهش ذخایر سوختهای فسیلی باعث شده که دنیا به سمت تولید محصولاتی با حداقل مصرف انرژی سوق پیدا کند. دستگاههای تهویه مطبوع نیز از این دغدغه در امان نبوده و شرکتهای سازنده به دنبال تولید دستگاههایی با تکنولوژی پیشرفته هستند که علاوه بر تهویه مطبوع، دوستدار محیطزیست نیز باشند. کولرهای اسپلیت نتیجه همین فناوری هستند که جایگزین کولرهای آبی شدهاند. اسپلیتها نسخه پیشرفته کولرهای گازی محسوب میشوند که در مقایسه با سایر دستگاهها از استقبال بیشتری برخوردارند. سؤالی که شاید برای خیلیها پیش بیاید این است که اسپلیت چه تفاوتی با کولرگازی دارد؟ اینکه اصلاً این دو تفاوتی با هم دارند یا خیر پرسشی است که در اینجا سعی میکنیم به آن پاسخ دهیم. درواقع اسپلیت بهنوعی زیرمجموعه کولرگازی محسوب میشود. اسپلیت دارای 2 بخش یونیت داخلی و خارجی است. اما کولر گازی مفهوم گستردهتری است که علاوه بر اسپلیتها، که همان کولر گازی دیواری است، شامل کولر گازی پنجره ای، ایستاده و پرتابل هم میشود.
کولرهای گازی بسته به امکانات، طرز کار، و نوع نصب، به انواع یک تکهی ایستاده، پنجرهای وپرتابل، و دو تکه یا اسپلیت، دستهبندی میشوند. در ادامه مروری مختصری داریم بر انواع کولر گازی.
از جمله رایجترین انواع کولرگازی، کولرهای گازی پنجرهای هستند. در کولر گازی پنجرهای، تمام اجزا و قطعات بهصورت فشرده درون محفظهای قرار دارند که داخل پنجره یا حفرهای روی دیوار بیرونی نصب میگردند. وجود کمپرسور و تجهیزات قدیمی و عدم استفاده از فناوریهای مدرن در کولرهای گازی پنجرهای باعث شده که مصرف برق این محصول در مقایسه با سایر کولرهای گازی بالا باشد. گرما از طریق قسمت خارجی کولر بیرون میآید و قسمتی که داخل فضا قرار گرفته سرما را به سمت داخل میکشاند. کولرهای گازی پنجرهای در اندازههای مختلف تولید میشوند.
تمام اجزای سیستم خنک کننده در کولرگازی پرتابل نیز درون محفظه قرار گرفته و گرما از طریق لوله خروجی بیرون میرود. این لوله خروجی در از دیوار یا پنجره ساختمان عبور میکند و گرما را به محیط خارجی انتقال میدهد. کولرگازی پرتابل نسبت به سایر کولرها سروصدای بیشتری تولید میکند و معمولاً برای تأمین سرمایش در فضاهای کوچک یا فضاهایی که بطور موقتی به هوای خنک نیاز دارند به کار میرود. بطور کلی، کولر گازی پرتابل در فضاهایی بکار میرود که امکان نصب کولر داخل پنجره یا دیوار نباشد. فرق کولرگازی پنجره ای با کولرگازی پرتابل در این است که رطوبت در مدل پنجرهای از طریق شیلنگ به شکل آب به بیرون فرستاده میشود و قطرهقطره روی زمین میریزد درحالیکه کولرگازی پرتابل برای خارج کردن رطوبت از فن تبخیرکننده بهره میگیرد.
کولرگازی ایستاده در مقایسه با پرتابل ابعاد بزرگتری دارد و از قدرت سرما سازی بیشتری برای خنکسازی محیطهای بزرگ و صنعتی برخوردار است. پنل خارجی کولرگازی ایستاده از کندانسور و کمپرسور تشکیل شده که در فضای بیرونی قرار میگیرد.
کولرگازی اسپلیت با تبدیل گاز به مایع و مایع به گاز فرایند خنک سازی محیط را انجام میدهد. کولرگازی اسپلیت دو یونیت داخلی و خارجی دارد که به بخش داخلی اواپراتور یا یونیت داخلی میگویند و بخش خارجی یونیت بیرونی یا کندانسور نامیده میشود. پنل اصلی که شامل موتور و خنک کننده است در فضای بیرونی و معمولاً روی ارتفاع نصب میگردد و یونیت داخلی در قسمت فضای داخل خانه نصب میشود. به دلیل وجود ترموستات در اسپلیتها میتوان فرایند خنکسازی را بهصورت اتومات انجام داد و پس از مدت زمان تعیین شده دستگاه بهصورت اتومات خاموش میشود.
اسپلیت به دو نوع اسپلیت سرد و اسپلیت سرد و گرم تقسیم میشود. همانطور که مشخص است، اسپلیت سرد برای تأمین سرمایش در فصل گرما و اسپلیت سرد و گرم علاوه بر سرمایش در تابستان، در فصل زمستان نیز برای گرمایش بکار میرود.
در ظاهر کلی، کولرگازی و اسپلیت هر دو یکسان هستند. این دو دستگاه تهویه مطبوع تفاوتی در عملکرد ندارند؛ اسپلیت همان کولرگازی است که با سیستم مشابهی برای تولید سرمایش کار میکند. یک دلیل نامگذاری کولرهای گازی این است که سیال کولرگازی و اسپلیت گاز فشرده است. به همین خاطر مانند کولر آبی که از سیال آب استفاده کرده و به همین خاطر به آن کولر آبی میگویند، کولر گازی نیز به نام ماده مبرد آن که گاز است شناخته میشود. در زبان انگلیس، کولرگازی را اسپلیت میگویند. اما در زبان فارسی این دستگاه تهویه مطبوع نخستین بار به اسم کولرگازی میان مردم وارد شد.
واضح است که اسپلیت و کولرگازی ازنظر لغوی تفاوت زیادی باهم ندارند. اما با توجه به فناوری پیشرفته بکار رفته در کولرگازی اسپلیت نسبت به کولرگازی پرتابل یا پنجرهای، فروش اسپلیتها بسیار بیشتر است و محبوبیت زیادی هم در بازار دارند. چراکه کولر اسپلیت علاوه بر تأمین دمای آسایش، رطوبت هوا را نیز به شکل استاندارد کاهش میدهد و به خاطر وجود فیلتراسیون هوا، آلودگی و آلایندههای محیطی را از بین میبرد. کولرگازی پنجرهای نسل قدیمیتر کولرگازی است اگرچه هنوز مشتری و بازار خود را دارد و در مواقعی که به هر دلیل امکان و شرایط استفاده از اسپلیت وجود ندارد میتوان از کولرگازی پنجرهای استفاده کرد. کولرگازی پرتابل نیز بیشتر به کار اماکنی میآید که امکان نصب مدلهای دیگر را ندارند. اما استانداردترین دستگاه تأمین سرمایش، همان کولرگازی دیواری یا اسپلیت است که روی دیوار نصب میشود و روی زیبایی ظاهری خانه نیز تأثیر مثبتی دارد. دیگر خوبی اسپلیتها، قرارگیری کمپرسور در غشای بیرونی است که باعث میشود حین کار صدای کار کردن موتور کمتر شنیده شود. عیب اصلی کولرهای گازی، مصرف بالای انرژی و برق است که خوشبختانه به لطف فناوری اینورتر، اسپلیتها مصرف برق متعادلتری میتوانند داشته باشند.