با توجه به تأثیرات مثبتی که شنا بر سلامت روح و جسم افراد دارد و همینطور جنبه آب درمانی آن، استفاده عموم افراد از استخرها رو به رشد است. از طرفی استخرها مکانهایی هستند که با توجه به امکان وجود آلودگی در آنها میتوانند سبب بیماریهای زیادی شوند. این مساله، توجه شناگران و صاحبان استخر را به حفظ بهداشت و پاکیزگی استخر جلب میکند. عدم توجه و نگهداری نامناسب آب استخرها و محوطه آن، خطرات زیادی را از نظر بهداشت عمومی و انتقال بیماریها به همراه دارد.
در استخر، بدن مستقیما با آب در تماس است و با غوطهور شدن شناگر در آب، علاوه بر پوست، دیگر اندام و قسمتهای بدن نظیر چشم، دهان، گوش، و بینی نیز با آب تماس پیدا میکنند. لذا اگر فردی دچار بیماری پوستی، اگزما، ویروس، انگل، و بیماریهای عفونی باشد، عوامل بیماریزای آن به راحتی به آب انتقال داده شده و سلامتی سایر شناگران را به مخاطره خواهد انداخت.
استخرهای سرپوشیده و روباز هر کدام دارای آلودگیهای مختص خود هستند. استخرهای رو باز علاوه بر آلودگی ناشی از ترشحات بدن و آلودگی و بیماریهای قارچی و عفونی، در معرض سایر آلودگیها از جمله گرد و خاک، جلبک، و ذرات و آلایندههای محیطی نیز قرار دارند. این آلودگی ها و عوامل بیماریزا از طرق مختلف منجمله خوردن آب استخر، تماس پوستی، وارد شدن آب به بینی، دهان و گوش، و همینطور تنفس هوای استخر وارد بدن شناگران میشود. به همین خاطر، آلودگی بدن شناگران و دیگر عوامل محیط خارجی و نحوه مقابله با آنها جزو مهمترین نگرانیهای موجود در زمینه ضد عفونی کردن آب استخر میباشد.
با توجه با مسائل و مشکلاتی که ذکر گردید، ضدعفونی و پاکسازی آب استخر بسیار مهم بوده و نیازمند توجه ویژه است.
روشهای مختلف و متنوعی برای ضدعفونی کردن آب استخر وجود دارد که در ادامه به مهمترین آنها اشاره میکنیم.
وقتی برم با آلایندههای موجود در استخر واکنش میدهد، بروموامین تشکیل میشود. ویژگی ضدعفونی کنندگی برم تا ساعتها حفظ میشود. به همین دلیل، بسیاری از صاحبان استخر، برم را به عنوان ضدعفونی کننده استخر خود انتخاب میکنند. اما باید توجه داشت که برم نسبت به سایر ضدعفونی کنندههای آب گرانتر است و به علت پایداری بیشترش در دمای بالا، بیشتر مناسب جکوزی است تا استخر.
ازن یک اکسید کننده قوی است. ازن، به طور خاص، 100 برابر قوی تر از کلر است. اما به تنهایی نمیتواند یک روش ضدعفونی کننده استخر باشد، زیرا همه آلایندهها را حذف نمیکند. ضمن اینکه به اندازه کافی پایدار نیست. با این حال، ازن سازگار با کلر و برم است و در برخی مواقع در کنار کلر به عنوان ضد عفونی کننده در استخرها مورد استفاده قرار میگیرد.
از گذشته تا کنون مهمترین عنصری که برای ضدعفونی آب استخرها مورد استفاده قرار میگرفته «کلر» است .کلر باکتریها را تحت یک واکنش شیمیایی از بین میبرد. بعد از واکنش، تا زمانی که یونهای کلر در آب موجود هستند، باکتریها را اکسید میکند. مهمترین ویژگی کلر که باعث شده پس از چندین دهه همچنان جزو بهترین گندزدای استخر به حساب آید، پایداری و ماندگاری بالای آن در آب است. لازم به ذکر است که همزمان با ورود افراد به داخل آب، احتمال ورود آلودگیهای ثانویه به داخل آب استخر افزایش مییابد. بنابراین، وجود ماده گندزدایی مانند کلر در آب، برای مقابله و از بین بردن این آلودگیها ضروری است.
معمولا به فرآیند اضافه کردن کلر به آب استخر، کلرزنی میگویند. روشهای کلرزنی نیز به چند دسته تقسیم میشوند:
در این روش ضدعفونی، از آب و نمک برای تولید کلر استفاده میشود. دستگاه کلرزن نمکی با استفاده از روش الکترولیز، نمک طعام را به اسید هیپوکلریک و هیپوکلریت سدیم که دو عنصر اکسید کننده و ضد عفونی کننده قوی هستند تبدیل کرده و آن ها را وارد آب استخر میکنند. بنابراین، استخری که با دستگاه کلرزن نمکی ضدعفونی می شود، در واقع یک استخر بدون کلر نیست بلکه بجای اضافه کردن مستقیم کلر در آن، از الکترولیز نمک، برای تولید کلر استفاده می شود.
استفاده از این دستگاه مزایای بیشتری نسبت به روشهای دیگر دارد زیرا باعث تولید نوع مناسبی از کلر میشود که بوی آزاردهنده کمتری دارد. همچنین، کلر تولید شده با این روش ملایمتر و سالمتر است. همینطور زحمت حمل و نگهداری کلر نیز حذف میشود.
در دستگاههای کلرزن قرصی، قرصهای کوچک کلر در مخازنی گذاشته شده و در مسیر لوله کشی برگشت آب تصفیه شده به استخر، بعد از فیلتر و یا بعد از هیتر، قرار میگیرند. در هر صورت، این دستگاهها میبایست به عنوان آخرین وسیلهی موجود در مدار تصفیه استخر، پیش از وارد شدن آب به استخر، در مدار تعبیه شوند. دستگاههای کلرزن قرصی به دو دسته کلرزن خطی و آفلاین تقسیم میشوند.
این نوع کلرزنها دارای محفظههای پلاستیکی هستند که میتوانند حدود سه پوند قرص کلر یک اینچ یا سه اینچ را در خود جای دهند. پس از قرار دادن قرصها، درپوش کلرزن شناور روی آن گذاشته شده و به سطح آب استخر پرتاب میشود. کلرزن شناور، همزمان با حرکت در سطح آب، باعث وارد شدن کلر به آب استخر می شود. این روش کلر زنی سادهترین و ارزانترین روش کلرزنی محسوب میشود.
به طور کلی برای انتخاب سیستم ضدعفونی مناسب، بهتر است همهی شرایط و متغییرهای مهم را در نظر گرفت تا بتوان بهترین سیستم را برای این کار انتخاب و تهیه کرد.