کندانسور یا چگالنده (Condenser) دستگاهی است برای خنک سازی سیال که بخار را به مایع تبدیل میکند. کندانسور در نیروگاهها برای خنک سازی سیال عامل در فرایند تولید برق، در تأسیسات پالایشگاهی، و همچنین تهویه مطبوع به کار میرود. در واقع سیستمهای مجهز به انتقال حرارت از کندانسور برای تبدیل حالت مادهای گاز به مایع بهره میگیرند. فرایند کار به این صورت است که حرارت نهان ماده گرفته میشود و بدین ترتیب ماده سرد میگردد. در واقع سیالی که نقش خنک کننده دارد کندانسور نامیده میشود. بهعبارتدیگر، چگالندهها نوعی مبدل حرارتی به شمار میآیند که حرارت بخار داغ در آنها به سیالی مثل آب یا هوا هدایت میشود. درنتیجه این انتقال، بخار داغ سرد و به مایع تبدیل میگردد.
کندانسورها که مانند اواپراتورها وسیله انتقال حرارت محسوب میگردند در سایزهای مختلف از کوچک قابل حمل گرفته تا واحدهای چگالنده بسیار بزرگ صنعتی مناسب فرایندهای صنعتی تولید میشوند. د رواقع کار اصلی این چگالندهها استفاده در تهویه مطبوع، فرایندهای صنعتی شیمیایی مثل تقطیر، نیروگاههای بخار و سیستم انتقال حرارت است. کندانسورهایی که در یخچال استفاده میشوند لوله تقریباً بلند مارپیچی بوده که یک سرشان (ابتدا) به لوله رفت کمپرسور و سر دیگر آن به فیلتر درایر وصل میشود. گاز درون کندانسور به مایع تبدیل میشود.
درواقع کندانسور حرارت خود را به محیط پس میدهد. در نتیجه دمایش نسبت به دمای هوای اطراف بیشتر است. به همین خاطر توصیه میکنند که از قرار گرفتن یخچال در محیط گرم اجتناب شود و برای رسیدن به تبادل حرارتی بهتر حداقل 30 سانتیمتر از دیوار فاصله داشته باشد. کندانسور یخچالها عمدتاً از جنس آلیاژ فولادی ساخته میشود و کندانسور کولرهای گازی پنجرهای را با مس میسازند. بهمنظور انتقال بهتر حرارت و همچنین محکمتر شدن کندانسور، پرههایی به آن اضافه میکنند که اضافه کردن این پرهها سطح تماس کندانسور را افزایش میدهد.
در نتیجه راحتتر خنک میشود. نکته مهمی که در رابطه با کندانسور باید در نظر داشته باشید این است که اگر جرم یا گردوغبار روی کندانسور بنشیند همانند عایق عمل کرده و اجازه انتقال حرارت و خنک سازی را میگیرد. به همین خاطر برای رسیدن به عملکرد بهتر کندانسور، باید همیشه آن را تمیز کنید.
کندانسورها بسته به سیال و فرایند خنکسازی به سه نوع تقسیم میشوند. کندانسور سطحی که کندانسور تماس غیرمستقیم نیز نام دارد نوعی کندانسور است که بین دو سیال سرد و بخار در آن مانع قرار گرفته و منبع سرما و بخار بهصورت غیرمستقیم باهم ارتباط دارند. کندانسورهای سطحی بزرگ برای تقطیر در مقیاس صنعتی کاربرد دارند:
تبادل حرارت در کندانسورهای هوا خنک ایستاده با هوای آزاد به شکل طبیعی انجام میشود. جریان هوای طبیعی باعث میشود که مقدار هوای کمی در چگالنده جریان پیدا کند درنتیجه سطح تقطیر بیشتری نیاز است. به خاطر ظرفیت پایین این نوع کندانسور بیشتر کاربرد کوچک و خانگی دارد و در یخچال و فریزرهای ایستاده خانگی استفاده میشود. درحالیکه در کندانسور هوایی فندار این جابجایی و تبادل حرارت با هوای آزاد بهاجبار با استفاده از فن شکل میگیرد مثل آب سرد کن، یخچال ویترینی و فریزرهای صندوقی. به این مدل کندانسور، کندانسور خوابیده هم میگویند. کندانسور ایستاده را پشت یخچال یا در قسمت داخلی بدنه نصب میکنند. کندانسور هوایی فندار بسته به محل نصب دو نوع دارد:
کندانسورها کاربردهای مختلفی در صنعت دارند که در ادامه به برخی از آنها اشاره کردهایم. این چگالندهها در تهویه مطبوع، فرایندهای صنعتی شیمیایی مانند تقطیر، نیروگاههای بخار و سیستم انتقال حرارت استفاده میشوند: