مخزن علاوه بر مصارف خانگی، که شاید عمدهترین و معروفترین این مصارف مخزنهای پمپ آب باشد؛ در صنایع مختلف هم پرکاربرد است. به عنوان مثال، مطمئناً نقش مخزنها در صنعت پتروشیمی بر کسی پوشیده نیست. در این مقاله از مجله تأسیساتی ونداد تجهیز در مورد مخزنها، کاربردها و نکات مهم برای انتخاب یک منبع آب مناسب صحبت خواهیم کرد و انواع آنها را بر خواهیم شمرد.
مخزن محفظهای است با حجمهای مختلف که برای ذخیره و نگهداری مواد مختلف مثل آب، مواد غذایی، نفت، بنزین، و بسیاری مواد دیگر از آن استفاده میشود. مخزنها میتوانند در انواع مختلف و با قابلیتهای گوناگون تولید شوند. از مخزنها عموماً برای ذخیره آب و همینطور در صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و حتی صنایع غذایی استفاده میشود.
معمولاً مخزنها را بر اساس استانداردها و ویژگیهای مختلف مثل طراحی مخزن، نحوه ساخت، انتخاب متریال، مواد ذخیرهشده و بسیاری موارد دیگر دستهبندی میکنند. در این قسمت سعی کردهایم تا انواع دستهبندیهای مخازن را فهرست کنیم.
انواع مخزنها بر اساس مادهای که در آن ذخیره میشوند به قرار زیر است:
این مخزنها در انواع زیر موجود هستند:
این مخزن برای ذخیره مواد نفتی و شیمیایی که در دمای محیط به شکل مایع هستند مورد استفاده قرار میگیرد. معمولاً نفت، گازوئیل، بنزین و نفت خام را در مخزنهای ذخیره اتمسفریک ذخیره میکنند.
معمولاً از این مخزنها برای ذخیره LPG استفاده میشود. مواد نفتی و شیمیایی که در دمای محیط مایع نیستند، مثل بوتان و پروپان که در دمای محیط به شکل گاز موجودند و در دماهای منفی به شکل مایع درمیآیند، را نمیتوان در مخزنهای اتمسفریک ذخیره کرد. این مواد در مخزن ذخیره کروی ذخیره میشوند و در آنجا با بالا بردن فشار، به مایع تبدیل و سپس ذخیرهسازی میشوند.
منبع تحتفشار غالباً در قسمتهای فرآیندی پالایشگاهها و پتروشیمیها مورد استفاده قرار میگیرد.
مخزنهای ذخیره آب هم در انواع مختلفی موجود هستند که در ادامه آنها را به طور مختصر معرفی و بررسی مینماییم:
از این نوع مخزن در محیطهایی استفاده میشود که با محدودیت ارتفاعی مواجه هستند.
مخازن عمودی ارتفاع زیاد و در عوض پهنای کمی دارند. این مخزنها برای مکانهایی که محدودیت ارتفاع ندارند، بهترین گزینهاند. مخزنهای عمودی در انواع مخزن عمودی کوتاه، مخزن عمودی بلند، مخزن پلیاتیلن عمودی و منبع انبساط موجودند.
این مخزن در ابعاد و حجمهای مختلف تولید و عرضه میشود. مخزنهای کتابی کمترین فضای ممکن را اشغال میکنند و قادرند حجم قابلتوجهی از مایعات را ذخیره کنند.
این مخزن هم در دو شکل سبک و سنگین و در دو حجم متفاوت تولید میشود.
وانهای شیلاتی بهعنوان حوضچههای کاملاً بهداشتی در صنایع غذایی و شیلاتی کاربرد دارند. وانهای صنعتی بهصورت بدون رنگ تولید میشوند و خواص ضد خوردگی دارند.
این مخازن میتوانند طبق سلیقه مشتری، رنگی و یا بدون رنگ باشند. این مخازن عموماً برای ذخیره آب آشامیدنی در فضاهای تاریک، و یا برای ذخیره مواد غذایی و انواع مواد شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند.
این مخزنها، یکلایه بیرنگ یا سفید در داخل و یکلایه رنگی بیرونی دارند. وجود لایه رنگی باعث میشود که نور کمتری به داخل مخزن نفوذ کند. مخزنهای دولایه برای ذخیره آب آشامیدنی، مواد غذایی ،و مواد شیمیایی مورد استفاده قرار میگیرند.
این مخزنها دارای سه لایه بارنگهای متفاوت هستند که رنگ سیاه لایه میانی آنها، اجازه نفوذ نور را به درون آنها نمیدهد. این ویژگی باعث میشود که تأثیرات مخرب نور خورشید و اشعه یووی بر محتویات این مخازن دفع شوند و از تشکیل و رشد جلبکها در داخل مخزن جلوگیری گردد. این منبع آب برای ذخیره آب آشامیدنی، مواد غذایی و مواد شیمیایی که به نور حساس هستند، مناسب است.
این مخزنها میتوانند بر اساس انتخاب مشتری، در مدلهای دولایه و سهلایه تولید شوند. وجود لایه فوم در این مخزنها باعث افزایش ضخامت و ایجاد استحکام شده و میزان انتقال حرارت از جداره مخزن را کاهش میدهد. لایه فوم باعث میشود دمای داخل مخزن، در شرایط دمایی مختلف، مدت زمان طولانیتری ثابت بماند.
تنوع مخزنها و دستهبندی آنها بر اساس استانداردهای متعدد باعث شده ارائه توضیحات در مورد تکتک مخزنها خستهکننده و خارج از حوصله این مطلب شود. بنابراین با توجه به این نکته، تنها به قید نام بقیهی مخزنها بر اساس دستهبندیهای موجود خواهیم پرداخت.
علاوه بر تمامی این موارد، مخزنهای پرطرفدار زیر هم موجودند:
برای انتخاب و خرید مخزن آب مناسب خود، به نکات زیر دقت کنید:
1- حجم آب موردنیاز خود را محاسبه کنید. در این مورد استانداردهایی وجود دارد که به بهترین انتخاب کمک میکند. بهعنوانمثال مقدار آب موردنیاز یک خانواده ۵ نفره در شهر تهران ۲۵۰ لیتر است. یعنی آب موردنیاز هر فرد در تهران ۵۰ لیتر است. طبیعی است که این مقدار در مناطق مختلف، بسته به شرایط آب و هوایی و میزان رطوبت هوا متغیر است.
2- ابعاد و متراژ ساختمان را در نظر بگیرید و مخزنی را انتخاب کنید که در ساختمان شما بهراحتی جای گیرد.
3- حجم آب موردنیاز خود را با میزان ظرفیت مخزن انتخابی مقایسه کنید و مطمئن شوید که با یکدیگر همخوانی دارند.
4- اگر از یک مخزن تک لایه استفاده میکنید، حتماً آن را در یک قسمت کمنور نصب کنید که امکان رشد هیچ نوع گیاهی در آن وجود نداشته باشد. در غیر این صورت احتمال رشد جلبکها را برای خود زنده نگهداشتهاید.
5- در مکانهایی که نور (چه مستقیم و چه غیرمستقیم) وجود دارد، حتماً برای ذخیره آب شرب از مخازن سه لایه استفاده کنید.
6- مخزن را در جای مستحکم، صاف، یکدست، و بدون پستیوبلندی قرار دهید.
7- مشورت با یک کارشناس خبره میتواند برای شما راهگشا باشد. پس توصیه ما به شما این است که حتماً از مشاوره استفاده کنید.